Ακοινωνησία της Πληροφορίας

Το βλέπεις παντού γύρω σου. Το ακούς. Το έχεις διαβάσει. Στο έχουν αναφέρει τυχαία. Πάντως, ένα είναι σίγουρο: δε θα σε εκπλήξει εάν σου αναφέρω πως ζούμε στον Αιώνα της Πληροφορίας. Και, μάλιστα, όχι στην εποχή της δημιουργίας της πληροφορίας: αυτή, πια, παράγεται κατά τόνους και, ως επί το πλείστον, σχεδόν αυτοματοποιημένα. Βιώνουμε την μετα-εποχή της Πληροφορίας, τα Χρόνια της Ανάγκης για Διαχείριση του τεραστίου όγκου της παραγόμενης πληροφορίας…τον Καιρό των Μεταδεδομένων...

Σε επαγγελματικό, φιλικό, οικογενειακό αλλά και διαπροσωπικό επίπεδο, βάλλομαι καθημερινώς από πληροφορίες. Χρήσιμες και άχρηστες. Σημαντικές και δευτερεύουσες. Αξιομνημόνευτες ή ανάξιες λόγου. Οι πληροφορίες αυτές, καμιά φορά αφορούν σε εμένα την ίδια (αμέσως ή εμμέσως). Άλλες, πάλι, φορές, κάθε άλλο παρά με αγγίζουν: απλώς συμπληρώνουν μια συζήτηση ή μια εικόνα για ένα θέμα (γενικού ή ειδικού) ενδιαφέροντος. Μολαταύτα, καλούμαι να διαχειριστώ ξεχωριστά κάθε μία από τις προσληφθείσες πληροφορίες: να τις αποδεχτώ ή να τις απορρίψω, να συμφωνήσω ή να διαφωνήσω μαζί τους, να επηρεαστώ συναισθηματικά από αυτές ή όχι, να εμπνευστώ ή να σοκαριστώ. Να… τις… Μοιραστώ…;

Μισό λεπτό… το διερευνητικό τρενάκι της σκέψης μου διπλο-κοιτάζει αυτή τη λέξη. Σίγουρα ζούμε σε μια (τύποις, νιώθω, αλλά αυτό αποτελεί δυνητικό προβληματισμό για μιαν άλλη ημέρα) Ελεύθερη Κοινότητα, τα μέλη της οποίας αποτελούν ανεξάρτητους κοινωνούς των διαχεόμενων πληροφοριών. Κι όμως, ολοένα και συχνότερα νιώθω την ανάγκη η έννοια της ελευθερίας στο πλαίσιο της διαχείρισης της πληροφορίας να συνδεθεί (και, δη, απερίσπαστα!) με δύο ακόμη (εξόχως) σημαντικές αρχές: την κοινή λογική και την ορθή κρίση. Ίσως διότι η «Αγία Τριάδα της Επικοινωνίας» φέγγει μπροστά στα μάτια μου ολοένα και σπανιότερα: σαν όραμα το οποίο ξεψυχά μέρα με την ημέρα στον ορίζοντα της ανθρώπινης συνείδησης…

Γιατί, κατά βάση, Άνθρωπε, αν το καλοσκεφτείς, η κοινή λογική, μόνο «κοινή» δεν είναι. Διότι, εάν ήτο τέτοια, θα την είχαν όλοι. Πανταχόθεν. Δε θα χρειαζόταν, λόγου χάριν, να εξηγήσεις σε κάποιον (επονομαζόμενες και ως) «αυτονόητες» έννοιες, όπως επί παραδείγματι ότι μια πληροφορία την οποία σου εμπιστεύεται κάποιος δεν είναι πρέπον (γιατί, δυνατόν «είναι και παρα-είναι») να τη μοιραστείς με την υπόλοιπη κοινότητα ή και να τη χρησιμοποιήσεις για ίδιον όφελος. Γιατί; Μα… για τον απλούστατο λόγο ότι (όπως ευκόλως κάποιος να υπέθετε με τη βοήθεια του προαναφερθέντος συνοδευτικού ρήματος) ήταν, κατά βάση και εν τοις πράγμασι, εμπιστευτική. Και ως αποκύημα πίστης, έτσι πρέπει να μείνει: άυλη επί της αρχής.

Εάν, μολαταύτα, επιλέξεις να (επαν-)εμπιστευτείς την πληροφορία «σου» σε κάποιον τρίτον (ή γενικώς σε τρίτους) ανεξαρτήτως της αρχικής προειδοποίησης (του “disclaimer” ή του “confidentiality agreement” που λένε και στο χωριό μου), φρόντισε, τουλάχιστον, να αντιμετωπίσεις το κανάλι και το ρυθμό διάχυσης με τρόπο ώστε η κρίση σου να μην τύχει αμφισβήτησης. Μυστικό που το ξέρουν δύο, βέβαια, παύει να είναι μυστικό. Πολλές φορές, όμως, ορισμένες αποκαλύψεις βοηθούν τους ανθρώπους να βελτιώσουν τον εαυτό ή τις διαπροσωπικές τους σχέσεις, και μάλιστα με ένα καταιγιστικά δημιουργικό τρόπο. Η ελπίδα, δε, ότι εσύ, ένας απλός κοινωνός μιας (συχνά ακόμα απλούστερης) πληροφορίας, θα καταφέρεις να προσφέρεις την πρωτόγνωρη εμπειρία της πλήρωσης σε ένα συνάνθρωπό σου, αποτελεί ταυτοχρόνως και το μαύρο ιστό αράχνης στον οποίο τυλίγεσαι νοερά προτού περάσεις το κατώφλι της αδιακρισίας. Κι εκεί υπεισέρχεται το ρίσκο: κινδυνεύεις να χάσεις την αξιοπιστία σου επειδή δεν μπόρεσες να αξιολογήσεις σωστά την επίδραση της πληροφορίας την οποία εξέπεμψες, επάνω στον ψυχισμό του αποδέκτη αυτής.

Και, τελικώς, πού ξεκινά και πού σταματά το δικαίωμά σου στην ελεύθερη διάχυση της πληροφορίας; Μα, φυσικά, στην πηγή της πληροφορίας. Δυστυχώς δεν έχουν όλοι κρίση ορθή ώστε να αξιολογήσουν από μόνοι τους το «πώς θα διαχειριστούν τις προσλαμβάνουσές τους». Αυτός είναι, για εμένα, και ο κύριος λόγος για τον οποίο τόσο ο πομπός όσο και ο δέκτης είναι συνυπεύθυνοι εάν πληγώσουν ή πληγωθούν, εάν εκθέσουν ή εκτεθούν, τόσο στους εαυτούς τους όσο και στην κοινότητα την οποία δραστηριοποιούνται. Και, στο κάτω-κάτω της γραφής, Άνθρωπε, κατάλαβέ το:

Δεν είναι δικό σου οτιδήποτε αγγίζει τις αισθήσεις σου, άρα δεν έχεις το δικαίωμα αδιακρίτως να το διαμοιράζεις ή να το αναπαράγεις.

Σκέψου δύο φορές τη στιγμή που κάποιος σου εμπιστεύεται την πληροφορία «του»: μήπως η πληροφορία αυτή δεν ήταν καν εξ’ αρχής δική του για να στην εμπιστευτεί; Μέτρησε, δε, τριπλά τις λέξεις σου όταν εκφράζεις την κριτική σου δημοσίως, ή όταν χρησιμοποιείς πληροφορίες τρίτων ως βάση για δικά σου (παραδέξου το: απολύτως αυθαίρετα!) συμπεράσματα. Για να μην αναφέρω την επικοινωνιακή Χιροσίμα την οποία έχεις τη δυνατότητα να προκαλέσεις προβάλλοντας στο συνομιλητή του τις 2^ου, 3^ου, 4^ου επιπέδου πληροφορίες τις οποίες παράγεις αναμασώντας τις προσωπικές σου αυθαιρεσίες...

Τώρα που το ξανασκέφτομαι, και παρά την αρχική μου αποστροφή για το εν λόγω θέμα, πάλι καλά που αποφάσισα να βάλω τις (άναρχες) σκέψεις μου στο χαρτί:

Πρωτίστως για να διαπιστώσω, ιδίοις όμμασιν, την ύπαρξη δομής πίσω από την Αναρχία η οποία επικρατεί στη Σύγχρονη Κοινωνία της Πληροφορίας και (ως εκ τούτου) να παραδειγματιστώ αναλόγως.

Δευτερευόντως για να έχω έναυσμα να ενθυμούμαι την άποψη του Hughes για τη ζωή, η οποία (παρ’ ότι κατανοώ τους λόγους για τους οποίους δε θα θες να το παραδεχτείς, ήταν και) παραμένει «ένα συνονθύλευμα από μισές αλήθειες και ψέματα: μια ευκαιριακή… βολική… υπεκφυγή».